Naxçıvan Muxtar Respublikasının turizm potensialı
Naxçıvan Muxtar Respublikasının coğrafi mövqeyi, özünəməxsus iqlimi, fauna və florası, qədim tarixə malik mədəniyyət abidələri turizmin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Burada qədim dövrlərin yadigarı olan tarixi-memarlıq abidələri - Möminə Xatın, Yusif Küseyir oğlu, Gülüstan türbələri, Qarabağlar Memarlıq Kompleksi, həmçinin təbiət abidələri - əsrlərdən bəri qorunub saxlanılan, yaşı 800 ildən artıq olan Şərq çinarı, narbənd, tut ağacları və tarixi yaddaşı özündə əks etdirən qədim insanların ilk məskunlaşdığı Gəmiqaya abidəsi, Kilit mağarası, Qazma mağarası, bu yerlərin əzəmətinin, məğlubedilməzliyinin simvolu olan Əlincə qalası, möhtəşəmliyi ilə seçilən Haçadağ, Babək qalası, Göy-göl, Əshabi-Kəhf və yüzlərlə sənət əsərləri, ərazidə 250-dən çox mineral və müalicəvi əhəmiyyətli su mənbələrinin mövcudluğu və s. Naxçıvan diyarının analoqu olmayan turizm potensialıdır. Bu potensialdan səmərəli istifadə etmək məqsədilə mühüm işlər görülmüş, şəhər və rayonlarda milli və müasir memarlığın nailiyyətlərini özündə cəmləşdirən istirahət parkları istifadəyə verilmiş, müasir tələblərə cavab verən mehmanxanalar tikilmiş, yeni abidələr ucaldılmış, tarixi yaddaşı əks etdirən qədim memarlıq abidələri bərpa və konservasiya edilərək əvvəlki görkəmlərinə qaytarılmışdır. 2008-ci ildə Duzdağ Fizioterapiya Mərkəzi, həmçinin Darıdağ Arsenli Su müalicəxanası müasir tələblər səviyyəsində yenidən qurulmuş, müayinə, müalicə və istirahət üçün hər cür şərait yaradılmışdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2006-cı il 5 may tarixli fərmanı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nəzdində Naxçıvan Turizm İnformasiya Mərkəzi yaradılmışdır. Muxtar respublikanın rəngarəng təbiət mənzərələri, əlverişli iqlim şəraiti, mineral suları ekoturizmin inkişafını şərtləndirən başlıca amillər sırasındadır. Muxtar respublikada mövcud olan dini ziyarətgahlar, pir və imamzadələr, xüsusilə müqəddəs Qurani Kərimin «Əl-Kəhf» surəsində haqqında bəhs edilən Əshabi-Kəhf ziyarətgahı dini turizmin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. “Əshabi-Kəhf Ziyarətgahı” Dini-Mədəni Abidə Kompleksində ziyarətçilərin ziyarət etməsi üçün hər cür şərait yaradılmışdır. Nuh peyğəmbərin Naxçıvan şəhərindəki məzarüstü türbəsi də turistlərin ən çox ziyarət etdikləri məkanlardan biridir.
Muxtar respublika ərazisində turistlərin marağı nəzərə alınmaqla Naxçıvan-Əshabi-Kəhf, Naxçıvan-Əlincəqala, Naxçıvan-Ordubad, Naxçıvan-Gəmiqaya, Naxçıvan-Qarabağlar, Naxçıvan-Batabat-Ağbulaq və Naxçıvan-Gülüstan turist marşrutları hazırlanmışdır.
Muxtar respublikanın ən ucqar kəndlərinə belə rahat yollar çəkilmiş, Naxçıvan şəhərindən bütün rayon və kəndlərə marşrut xətləri, taksi xidməti fəaliyyət göstərir. Həmçinin muxtar respublikanın bir neçə kəndinə dəmiryolu nəqliyyatı ilə də getmək mümkündür. Hazırda İran İslam Respublikası ərazisindən keçməklə paytaxt Bakı şəhərinə, həmçinin Türkiyə Respublikası ərazisindən keçməklə Gürcüstanın Batumi şəhərinə sərnişin avtobusları işləyir. Naxçıvan Beynəlxalq Hava Limanından Bakı və Gəncəyə, Moskva və İstanbul şəhərlərinə təyyarə reysləri vardır. Muxtar respublikada müasir tələblərə cavab verən turizm obyektlərinin yaradılması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilməkdədir. 2013-cü ildə Şahbuz rayonunda Ağbulaq İstirahət Mərkəzinin və digər turizm infrastrukturu obyektlərinin istifadəyə verilməsi istirahət turizminin inkişafına əlverişli şərait yaratmışdır.
Turistlər üçün məlumat
Coğrafi mövqeyi, ərazisi və əhalisi
Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycan Respublikasının tərkibində muxtar dövlətdir. İran, Ermənistan və Türkiyə Respublikası ilə həmsərhəddir. Böyük İpək Yolunun üzərində yerləşir. Ümumi ərazisi 5,5 min km2, əhalisi 444.4 min nəfərə yaxındır.
Tarixi
Qədim Azərbaycan torpağı olan Naxçıvan Yer kürəsində həyatın başlandığı ilk insan məskənlərindən biridir. Azərbaycan xalqı bu diyarda qədim və zəngin mədəniyyət yaratmışdır. Naxçıvan eyni zamanda dünyanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindəndir. Bu torpaqda Azərbaycan xalqının zəngin tarixi, elmi və mədəni irsi formalaşmışdır. Naxçıvan ərazisindən arxeoloji qazıntılar zamanı əldə olunan materiallar, məşhur Gəmiqaya qayaüstü rəsmləri və bu ərazidəki digər abidələr bir daha sübut edir ki, Naxçıvanda şəhər mədəniyyətinin 5 min ilə yaxın yaşı vardır.
İqlimi
Naxçıvanın iqlimi kəskin kontinentaldır. Subtropik və mülayim qurşaqların qovşağında yerləşdiyinə görə iqlim şəraiti müxtəlifdir. Ərazidə mütləq minimum temperatur -310C, mütləq maksimum temperatur +440C-dir. İllik yağıntı 200-300 mm-dir.
Geyim
May ayından sentyabrın axırınadək əhali yüngül yay paltarı, qışda - dekabr ayından martın axırınadək isə palto, plaş və gödəkcə geyirlər.
Dil
Dövlət dili Azərbaycan dilidir. Bundan başqa əhalinin bir çoxu ictimai yerlərdə türk, rus, ingilis dillərini başa düşür və danışırlar.
Foto-şəkil
Adi turist kimi foto və video çəkilişlərinə icazə verilir, lakin tanımadığınız adamların şəklini çəkməzdən əvvəl hörmət əlaməti olaraq icazə almaq tövsiyə olunur.
İş saatları
Bir qayda olaraq, şənbə və bazar günləri istirahət günləri hesab olunur (əsasən dövlət müəssisələri üçün). Lakin mağazaların və supermarketlərin çoxu hər gün işləyir. İş günü saat 8.00- 9.00-dan başlayır və axşam saatlarına qədər davam edir, ticarət obyektləri ən tezi saat 21.00 - 23.00-də, restoran və kafelər isə daha gec bağlanır.
Valyuta
Milli valyuta manatdır (AZN). Banklar və çoxsaylı mübadilə məntəqələri istənilən valyutanı dəyişdirirlər. Mal və xidmətə görə ödəniş zamanı, bir qayda olaraq dollar və digər valyuta qəbul olunmur, yalnız milli valyuta - Azərbaycan manatı qəbul olunur. Banklar 9.00-dan 17.30-dək (nahar fasiləsi istisna olmaqla) müştərilərə xidmət göstərir.
Kredit kartlarından ödəniş aparmaq üçün böyük mağaza və marketlər, mehmanxana və banklar POS-terminallarla təchiz olunduğundan «nağdsız» ödənişləri də qəbul edirlər.
Kommunikasiyalar - Telefon rabitəsi. Mobil operator. İnternet
Telefon rabitəsi problemsiz həyata keçirilir. Mehmanxanalarda birbaşa beynəlxalq kod rabitəsi, həmçinin əlavə əlaqə vasitələri: faks, teleks, internet və s. vardır. Şəhərdə isə bir neçə yerdə taksafon quraşdırılıb. Jetonları yaxındakı köşklərdən əldə etmək olar. Ölkənin beynəlxalq kodu +994, Naxçıvanın kodu 036-dır. Azərbaycana zəng vurmaq üçün +994+(şəhərin kodu)+(zəng vurulan abunəçinin kodu) yığılır. 4 mobil operator fəaliyyət göstərir: Naxtel (060) Azercell (050), Bakcell (055) və Azerfon-Nar Mobile (070-077)
İnternet də çox sürətlə inkişaf edir. Belə ki, şəhərdə çoxlu sayda İnternet kafelər fəaliyyət göstərir. Bu kafelərdə əhaliyə, o cümlədən şəhərin qonaqlarına lazım olan və istənilən məlumatı əldə etmək üçün internetdən istifadə imkanı yaradılmışdır.
İnformasiya vasitələri
Muxtar respublikanın kütləvi informasiya vasitələri “Şərq qapısı” və “Nuh yurdu” qəzetləri, “NTV” (Naxçıvan Televiziyası) və “KANAL 35” telekanalları, Dövlət radiosu və “Naxçıvanın səsi” radiosu ilə təmsil olunur.
Su
Su kəmərindən gələn su içmək üçün təhlükəsizdir. Naxçıvanın təbii müalicəvi və mineral sularından - Sirab, Badamlı, Böyrək suyu, Çınqıllı və başqaları otellərdə, restoranlarda və ictimai yerlərdə əsasən şüşə və plastik qablarda təqdim olunur. Bu suları adi satış mağazalarından və marketlərdən də satın almaq olar.
Nəqliyyat
İctimai nəqliyyat çoxsaylı marşrut avtobusları və fərdi taksilər tərəfindən təmin olunur. Günün istənilən vaxtı bu nəqliyyat növlərindən istifadə etmək olar, onlar sizi Naxçıvanda lazım olan nöqtəyə çatdıracaqlar. Əsasən şəhərdaxili taksi fəaliyyəti ilə məşğul olan avtomobillərdə taksometr quraşdırılmışdır ki, müştərinin istəyi ilə gedilən yol üçün ödənişin məbləğini taksometrlə də müəyyən etmək olar.
Tibbi xidmət
Təcili tibbi yardım adətən pulsuzdur. Fərdi tibbi klinika və xidməti əczaxanalar da fəaliyyət göstərir. Əksəriyyəti fasiləsiz işləyən əczaxanalarda böyük çeşiddə dərmanlar satılır.
Təhlükəsizlik
Asayişin qorunmasına yerli polis orqanları nəzarət edir. Bir çox hallarda mübahisəli məsələləri qanunu pozmadan həll etmək olur. Yanınızda hər zaman pasportun olması tövsiyə olunur ki, bu da polislə münasibətləri xeyli dərəcədə asanlaşdırır.
Xidməti nömrələr
101 Yanğın
102 Polis
103 Təcili yardım
104 Qaz qəza xidməti
109 Məlumat bürosu
Dini bayramlar
Ramazan bayramı
Qurban bayramı
Milli bayramlar
Yeni il - 1-2 yanvar
Beynəlxalq Qadınlar Günü - 8 mart
Novruz Bayramı - 20-24 mart
Faşizm üzərində Qələbə Günü - 9 may
Respublika Günü - 28 may
Milli Qurtuluş Günü - 15 iyun
Silahlı Qüvvələr Günü - 26 iyun
Dövlət Müstəqilliyi Günü - 18 oktyabr
Dövlət Bayrağı Günü - 9 noyabr
Konstitusiya Günü - 12 noyabr
Milli Dirçəliş Günü - 17 noyabr
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü - 31 dekabr
Tarixi günlər
Ümumxalq Hüzn Günü - 20 yanvar
Xocalı faciəsi - 26 fevral
Azərbaycanlıların Soyqırım Günü - 31 mart
Nə vaxt gəlmək olar
Naxçıvan Muxtar Respublikasına ilin hər fəslində gəlmək olar. Çünki Naxçıvanda mövsümlərdən hər birinin özünəməxsus rəngləri və xüsusiyyətləri vardır.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında yaz - Yeni yaşıllaşmağa başlayan təbiət, bolsulu çaylar, təmiz hava yaz fəslində Naxçıvanı daha cəlbedici edir. Hər il bütün Azərbaycan mart ayının 21-də bu qədim bayramı qarşılayır. Baharın gəlişini simvolizə edən Novruzun çoxsaylı bayram ənənələri və mərasimləri, keçirilən tədbirlər, qədim dövrlərdən bugünədək yaşadılmış adət-ənənələr qonaqların asudə vaxtını mənalı keçirmələrinə şərait yaradacaqdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında yay – Naxçıvan bir çox cəhətdən yayda daha cəlbedicidir. Batabat yaylağı, Pəzməri şəlaləsi, Nürgüt kəndi, Biçənək bu mövsümdə daha əsrarəngiz olur. Naxçıvanda Batabat gölü, Vayxır gölü, Gilançay, Parağaçay sahilləri boyu, meşələrdə və dağlarda yerləşmiş istirahət və əyləncə zonaları günəşi, təbiət qoynunda süfrə açmağı, meşə cığırlarında gəzməyi və at minməyi sevən hər kəsdə unudulmaz təəssürat yaradacaqdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında müalicəvi göstəricilərə malik termal və mineral su qaynaqları vardır. Bunlardan biri Culfa rayonunda yerləşən Darıdağ arsenli suyudur. Yay mövsümündə bu suda vanna qəbul etmək bir çox xəstəliklərin müalicəsinə kömək edir.
Yay mövsümünün əsas xüsusiyyətlərindən biri də bu vaxtlar burada öz çeşidləri ilə hamını heyran qoyan meyvə-tərəvəz bolluğudur. Gilas, çiyələk, moruq, böyürtkən, armud, alça kimi meyvə çeşidləri, həmçinin qarpız, yemiş kimi bostan məhsulları özünəməxsus dadı ilə seçilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında payız - Payız Naxçıvanda çox gözəldir. Yaşıl rəngin sarı, qızılı rənglərlə ahəng təşkil etdiyi bu fəsildə Naxçıvan təbiəti olduqca əsrarəngiz görünür. İlıq havanı, yağışı sevənlər üçün bu fəsildə Naxçıvan daha romantik əhval-ruhiyyə yaradacaqdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında qış - Ağ dona bürünmüş Naxçıvan qışda nağıllar aləmini xatırladır. Qış əyləncələrini yaşamaq üçün Naxçıvan qonaqların unudulmaz məkanı olacaq. Təbiət qoynunda yerləşən istirahət mərkəzlərində isti soba kənarında samovar çayı içərək çöldə yağan qara tamaşa etməyin ləzzətini ancaq Naxçıvana bu fəsildə qonaq gələnlər bilər. Məhz qış fəslində gecəboyu vam odda bişən isti xaş, yaxud həm səhər, həm də axşam buğlanan düşpərə, xəşil və digər xəmir xörəkləri milli mətbəxin ən dadlı yeməkləri sırasındadır.
Necə gəlmək
İstənilən yerə səyahət etməyi planlaşdırarkən səyahətin ən vacib amillərindən biri nəqliyyat olur. Hara səyahət etməyindən asılı olmayaraq, hər kəsi maraqlandıran ilk amil nəqliyyat xidmətidir. Bəs Naxçıvana necə gəlmək olar?
Naxçıvana təyyarə və avtobuslar vasitəsilə gəlmək mümkündür. Naxçıvan Beynəlxalq Hava Limanı ölkənin ən böyük və müasir hava limanlarından biridir. Buradan Bakı-Naxçıvan, Naxçıvan-Gəncə-İstanbul, Naxçıvan-Moskva təyyarə reysləri həyata keçirilir. Bax bura http://www.airportnakhchivan.az
Muxtar respublikada 3 gömrük-keçid məntəqəsi fəaliyyət göstərir ki, onlardan ikisi (Culfa və Şahtaxtı) İran İslam Respublikası, biri isə (Sədərək) Türkiyə Respublikası ilə sərhəddə yerləşir.
İctimai nəqliyyat çoxsaylı marşrut avtobusları və taksilər tərəfindən təmin olunur. Günün istənilən vaxtı bu nəqliyyat növlərindən istifadə etmək olar.
Şəhər daxili nəqliyyat
Naxçıvanda şəhər daxili yollar asfalt örtüklüdür. Avtomobillərin hərəkəti üçün heç bir çətinlik yoxdur. Yollar yol nişanları və işıqforlarla təchiz olunub. Şəhərin 2 hissəsində, əhalinin sıx hərəkət etdiyi yerlərdə keçid inşa edilib.
Naxçıvanda şəhərdaxili nəqliyyat vasitələri kimi avtobuslar və taksilər xidmət göstərir. Şəhərdaxili marşrut xətlərində yeni istifadəyə verilmiş geniş və rahat oturacaqlı avtobuslar sərnişinlərə nümunəvi xidmət göstərir.
Naxçıvan şəhəri üzrə 1,2,3,4,5,6 saylı marşrut xətləri şəhərin demək olar ki, bütün hissələrinə əhalinin rahat hərəkətini təmin edir. Marşrut xətlərində gediş haqqı bir nəfər üçün 0.20 AZN təşkil edir.
Naxçıvanda xidmət göstərən taksilərə şəhərin hər yerində rast gəlmək mümkündür. Məsafədən asılı olaraq, şəhərdaxili taksi xidmətlərinin qiyməti 1-5 AZN müəyyən edilir.